Τι σημαίνει η παροιμία «τα σκυλιά γαβγίζουν, το καραβάνι προχωρεί...»

Την παροιμία «τα σκυλιά γαβγίζουν, το καραβάνι προχωρεί» χρησιμοποίησε σήμερα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θέλοντας να καταδείξει ότι «σε διάψευση όλων η κυβέρνηση προχωρά και πετυχαίνει τους στόχους της».

Η παροιμία υπάρχει σε πολλές γλώσσες, παρόλο που το σκηνικό που περιγράφει ταιριάζει όχι στην Ευρώπη, αλλά στη Βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή.

Περιγράφει ένα χωριό ή έναν καταυλισμό στις παρυφές της ερήμου. Έχει αρχίσει να νυχτώνει κι ένα καραβάνι, δεκάδες καμήλες, περνάει από μακριά. Τα σκυλιά του καταυλισμού οσφραίνονται τους ξένους που πλησιάζουν και, όπως είναι η δουλειά τους, αρχίζουν να γαβγίζουν, χαλάνε τον κόσμο. Το καραβάνι συνεχίζει ατάραχο την πορεία του, χωρίς να δίνει σημασία -έχει περάσει από πολλά άλλα χωριά και πάντοτε του έγινε η ίδια υποδοχή. Σε λίγο το καραβάνι έχει απομακρυνθεί, ενώ τα σκυλιά του χωριού συνεχίζουν να γαβγίζουν.

Η σημασία της παροιμίας είναι ότι ένα μεγάλο εγχείρημα συνεχίζεται παρά τις φωνές διαμαρτυρίας των φθονερών -και ότι, κατά συνέπεια, όποιος έχει καταπιαστεί με κάτι μεγάλο δεν πρέπει να δίνει σημασία σε μικροπρεπείς κριτικές, όπως και οι καμηλιέρηδες δεν ανησυχούν με τα σκυλιά που γαβγίζουν στο πέρασμά τους. Η λέξη «καραβάνι» είναι περσική και περιγράφει τις ομάδες εμπόρων και ταξιδευτών, που μετακινούνταν όλοι μαζί, για περισσότερη ασφάλεια. Συνήθως διέσχιζαν ερήμους και δύσβατες περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, όπου ένας άνθρωπος μόνος του θα ήταν σχεδόν αδύνατο να επιβιώσει....

Η παροιμία ολοφάνερα είναι αραβική, αλλά έχει μεταφερθεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες (εδώ βλέπετε μερικές). Αυτό γίνεται επειδή, σε αντίθεση με τις παροιμιακές ή παγιωμένες εκφράσεις, που αντιστέκονται στην κατά λέξη μετάφραση, οι παροιμίες μεταφράζονται συνήθως εύκολα.

Η συγκεκριμένη παροιμία συνηθιζόταν στη σοβιετική και γενικά την κομμουνιστική βιβλιογραφία, για να δηλωθεί ότι το κομμουνιστικό κόμμα πρέπει να συνεχίσει την ιστορική αποστολή του ανεπηρέαστο από τις κριτικές των αντιπάλων του. Πάντως, δεν είναι ρητό του Μάο, όπως γράφεται καμιά φορά, ή τουλάχιστον δεν είναι δική του η πατρότητα της παροιμίας, αφού τη βρίσκουμε σε γαλλικά κείμενα του 19ου αιώνα, ως αραβική πάντοτε παροιμία.

Έτσι κι αλλιώς, η παροιμία είναι αρκετά γνωστή και χρησιμοποιείται ευρέως στην πολιτική και στη δημοσιογραφία. Για παράδειγμα, όταν ο Β. Πολύδωρας υπερψήφισε κάποια μέτρα με τα οποία διαφωνούσε, αιτιολόγησε τη στάση του λέγοντας ότι δεν θέλησε να μοιάσει με τα σκυλιά που γαβγίζουν το καραβάνι.

Σε παλαιότερο τιτίβισμα του νυν υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά η παροιμία είναι διασκευασμένη: τα σκυλιά έχουν δώσει τη θέση τους στις ύαινες, που μάλιστα είναι πεινασμένες και μέσα στο σκοτάδι, δηλαδή έχουμε και πλατειασμό. Δεν υπάρχει και τέτοια παραλλαγή της παροιμίας και η διασκευή είναι του ίδιου του Ν. Κοτζιά.

Μερικοί, την έχουν αποδώσει στον Δάντη τον Ιταλό ποιητή της Αναγέννησης, που έγραψε τη «Θεία Κωμωδία». Δεν είναι σωστό. Υπάρχει ένας διάσημος στίχος του Δάντη, από το τρίτο κάντο της Κόλασης, που έχει γίνει παροιμιώδης, και που εκφράζει την ίδια κεντρική ιδέα, αλλά δεν χρησιμοποιεί την εικόνα με τα σκυλιά και το καραβάνι: Non ragioniam di lor, ma guarda e passa. («Μιλιά γι’ αυτούς, μόν΄κοίτα τους και πέρνα!» στη μετάφραση του Καζαντζάκη). Σε παλιά ελληνικά κείμενα βρίσκει κανείς το δεύτερο σκέλος (guarda e passa) επίσης σαν παροιμία.

9:07 μ.μ.