Πώς βιώνουν τα ζώα τα συναισθήματα;

της Ανατολής Παρασκευοπούλου,
Κτηνίατρος, Κτηνιατρείο Κύμης,
www.diagnovet.gr

Αναρωτιέμαι πόσα από αυτά που μου δείχνει ο σκύλος μου είναι αληθινά συναισθήματα; Νιώθει η γάτα μου όλα αυτά που της αποδίδω ή απλά έχω την ανάγκη να τη δω σαν έναν μικρό άνθρωπο, για να γίνει η ζωή μου πιο εύκολη; Μόνο η γάτα κι ο σκύλος μου με αγαπούν ή παρόμοια συναισθήματα μοιράζονται το κουνέλι, το χάμστερ και το παπαγαλάκι μου; Άραγε, τα ζώα βιώνουν τα ίδια συναισθήματα με τον άνθρωπο;
Αυτό το ερώτημα έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον στην επιστημονική κοινότητα και ερευνητές έχουν πολλές φορές προσπαθήσει να δώσουν μία απάντηση. Από το 350 π.Χ, ο Αριστοτέλης έγραψε στο “Περί ζώων ιστορίας”: Κάποια είναι ήρεμα και οκνηρά, όπως το βόδι. Άλλα είναι ευέξαπτα και άγρια, όπως το αγριογούρουνο. Όμως για τα επόμενα χρόνια και μέχρι να ανακαλυφθεί η επιστήμη της ηθολογίας, η απόδοση συναισθημάτων στα ζώα, θεωρείτο από πολλούς ανθρωπομορφισμός.
Το 1872, όμως, ο Κάρολος Δαρβίνος ανέπτυξε τη θεωρία του πάνω στην εξέλιξη των ειδών και εξέδωσε το βιβλίο του «Η έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και στα ζώα» Σ’ αυτό το βιβλίο αναφέρει πως τα ζώα, όπως και ο άνθρωπος, νιώθουν τη χαρά και τον πόνο, την ευτυχία και τη δυστυχία. Ο κορυφαίος νατουραλιστής, λάτρευε τον σκύλο του και είχε δηλώσει: “Ο άνθρωπος ο ίδιος δεν μπορεί να δείξει την αγάπη και την ταπεινότητα με τόσο εκφραστικό τρόπο, όσο ένας σκύλος”.

Πρωτογενή και Κοινωνικά συναισθήματα

Το 2003 ο νευρολόγος Antonio R. Damasio διαχώρισε τα συναισθήματα σε πρωτογενή και στα κοινωνικά. Τα πρωτογενή συναισθήματα είναι ο φόβος, ο θυμός, η έκπληξη, η χαρά και η λύπη και ο Damasio τα αποδίδει στα περισσότερα ζώα. Τα κοινωνικά συναισθήματα περιλαμβάνουν τη συμπάθεια, τη ντροπή, την περηφάνεια, τη ζήλεια, την ευγνωμοσύνη, το θαυμασμό και την περιφρόνηση. Ο ίδιος δηλώνει πως συχνά έχει παρατηρήσει εκφράσεις αυτών των συναισθημάτων σε διάφορα ζώα. Αλλά δεν είναι μόνο εκείνος. Οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ενοχή στα θλιμμένα μάτια και τα κατεβασμένα αυτιά του σκύλου μας που μόλις «τα έκανε» στο χαλί, τη ζήλεια και το θυμό της γάτας μας, τη ντροπή του σκύλου μας όταν τον κουρεύουμε πολύ, όπως και τη θλίψη του όταν μας βλέπει και φεύγουμε από το σπίτι χωρίς εκείνον.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η άποψη πως τα ζώα μοιράζονται παρόμοια συναισθήματα με τον άνθρωπο κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές τα τελευταία χρόνια.
“Και ενώ το χάμστερ είναι αρκετά διαφορετικό από το σκύλο, όλα τα κατοικίδια εκφράζουν τα συναισθήματά τους με παρόμοιο τρόπο με τον άνθρωπο”, δήλωσε πριν ένα χρόνο ο Jeffrey Mogil, ψυχολόγος και νευρολόγος από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενα του Δαρβίνου αρκετά χρόνια πριν.
Ενισχύοντας αυτή την άποψη, ο Jaak Panksepp, καθηγητής Συγκριτικής Ανατομίας των ζώων, της Κτηνιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του: “Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο πως όλα τα ζώα έχουν συναισθήματα. Και όλα τα δυνατά, βασικά συναισθήματα προέρχονται από νευρικά πλέγματα του εγκεφάλου που όλα τα θηλαστικά έχουν. Είναι κρίμα που δεν μπορούμε επιστημονικά να συγκρίνουμε το μέγεθος και τη βαρύτητα των συναισθημάτων ανάμεσα στα διάφορα είδη”.
Ένα είναι σίγουρα αποδεδειγμένο: τα μάτια κάθε ανθρώπου είναι ο καθρέφτης της ψυχής του, και το ζώο του ο καθρέφτης του εαυτού του.
http://www.naturanrg.gr/pws-biwnoyn-ta-zwa-ta-synaisthhmata/

2:19 μ.μ.